دستگاه ساکشن(Suction) یکی از دستگاههای آشنا برای تمامی علاقه مندان به رشته مهندسی پزشکی می باشد. این دستگاه کاربردهای فراوانی در پزشکی ، دندانپزشکی، پوست و زیبایی و… دارد. دستگاه ساکشن مانند یک جارو برقی عمل می کند و عملا کار آن مکش است اما اینکه این مکش به چه مقدار باشد در کاربردهای مختلف متفاوت و قابل تنظیم می باشد. دستگاه ساکشن برای کاربردهای مختلف دارای اندازه ها و حجم های متفاوتی می باشد.
دستگاهی که توسط پمپ مکش و با ایجاد خلاء باعث ایجاد فشار منفی شده و هوا و مایعات را به درون می‌کشد. این دستگاه برای جمع‌آوری ترشحات و خون آبه‌ها در ناحیه جراحی برای دادن دید بهتر، مورد استفاده قرار می‌گیرد. و به عبارت دیگر از این وسیله برای خارج کردن مایعات مترشحه از شکاف ایجاد شده برای جراحی ها و نیز هر جا که حجم مایعات خارج شده از بدن بیمار بالا باشد ، استفاده می شود و به همین دلیل این وسیله از آلوده ترین تجهیزات مورد استفاده در مراکز درمانی است.
دستگاه ساکشن یکی از وسایل ضروری اتاق عمل بوده و در هر اتاق عمل حداقل باید دو منبع ساکشن ، یکی برای بیهوشی و دیگری برای عمل جراحی وجود داشته باشد. ترکیب جاری دو یا چند منبع ساکشن برای استفاده توسط دو تیم جراحی مناسب است. این دستگاه لازم است که علاوه بر اتاق عمل در اتاق بیهوشی ، اتاق بهبودی ، بخش مراقبت های ویژه و سایر بخش ها نیز وجود داشته باشد.
تکنیک های مختلفی برای انجام عمل ساکشن وجود دارد ، از جمله عمل جاروب کردن هوا (سیستم مکانیکی) ، یونیزه کردن (سیستم الکترومغناطیسی) ، استفاده از لیزر و …
ساکشن‌های مختلف با توجه به تکنولوژی متفاوت و بسته به نوع کارآیی در جهان تولید می شود. یکی از انواع ساکشن‌ها ، ساکشن‌های پزشکی است.
موارد استفاده دستگاه ساکشن:
-
- برداشتن سریع محلول های شستشو از ناحیه زخم
- خالی کردن حفرات آبسه
- گرفتن تومور در طول برداشتن آن
- تمیز و خشک نگه داشتن زخم برای مشخص شدن محل خونریزی
- مکیدن بافت های نکروتیک و صدمه دیده مغزی یا تومورهای نرم مغزی
- تخلیه کردن مایع مغزی نخاعی از بطن یا فضای زیر سخت شامه
- کمپرس کردن رگ خونریزی دهنده
- انتقال جرقه الکتروکوتر به ناحیه خونریزی و کشیدن دودهای حاصل از کوتریزاسیون
تقسیم بندی ساکشن‌های پزشکی از نظر میزان خلاء نسبی (فشار منفی):
- خلاء بالا (P>60Kpa (High Vacuum)) : استفاده دربخش های متفاوت مراکز درمانی وابسته
- خلاء متوسط (P>20kpa) : استفاده در مطب های پزشکی
- خلاء پایین
انواع ساکشن:
۱- نوع ثابت یا سانترال:
در دو نوع دارای مخزن یک‌بار مصرف و مخزن چند بار مصرف
۲- پرتابل (قابل جابجایی):
لوله های رابط و کاتترها و مخزن آن یک‌بار مصرفند
اجزاء تشکیل دهنده دستگاه:
– موتور الکتریکی
Figure 2.موتور الکتریکی ساکشن
– مولد فشار منفی
– مخزن جمع آوری مایعات
– فیلترهای تصفیه
Figure 3. نمونه ای از فیلترهای تصفیه
– مانومتر
Figure 4.نمونه ای از مانومتر
– اتصالات انتقال دهنده مایعات و فشار منفی
قسمت های مختلف ساکشن پرتابل :
– موتور
– گیج وکیوم (نمایش میزان فشار دستگاه) و پمپ وکیوم
– شیشه های ساکشن (مخازن) و لوله های رابط
– پیچ های تنظیم کننده ساکشن (تنظیم میزان مکش)
سر ساکشن (Suction Tip)
سر ساکشن را به لوله های استریلی که یک‌بار مصرف هستند وصل می کنند ؛ آنگاه دستگاه ساکشن را روشن می کنند تا خون و مایعات ساکشن شوند. می توان بر اساس محل جراحی و سلیقه جراح از سر ساکشن های مختلفی استفاده نمود.
انواع سر ساکشن:
Adson
برای تخلیه کردن محل جراحی از خون و مایعات و جلوگیری از تجمع آنها در جراحی های کرانیوتومی
Figure 5.سرساکشن adson
Frazier:
برای جمع آوری مقادیر کم مایعات تجمع یافته مورد استفاده قرار می گیرد ، مانند جراحی های پلاستیک یا جراحی های عروق محیطی. در انواع مستقیم یا دارای انحنا ، کوتاه یا بلند و فلزی یا یک‌بار مصرف موجودند.
Figure 6.سرساکشن frazier
Poole:
برای جمع آوری آسیت یا مایعات شستشو دهنده از داخل حفره شکم یا قفسه سینه مورد استفاده قرار می گیرد. در انواع مستقیم یا دارای انحنا ، فلزی یا یک‌بار مصرف موجودند.
Figure 7.سرساکشن poole
: Yankauer – برای مکش مایعات در جراحی‌های دهانی ، شکمی و قفسه سینه مورد استفاده قرار می گیرد. در انواع فلزی یا یک‌بار مصرف ، با سوپاپ یا بدون سوپاپ کنترل مکش و در سایزهای اطفال و بزرگسالان موجود است.
Figure 8.سرساکشن Yankauer
مزایا و معایب دستگاههای ساکشن مختلف :
- ساکشن دوار روغنی: به دلیل ایجاد بخارات روغنی در فضای بیمارستان از نظر پزشکی منسوخ اعلام شده است.
- ساکشن دیافراگمی (نوسانی): در چرخه تولید هستند اما به دلیل سرعت و ظرفیت مکش پایین در عمل‌های جراحی حساس و سنگین به کار نمی‌رود.
- ساکشن‌های سیلندر و پیستونی: در دو نوع دور بالا و پایین تولید می شود که بهترین و مدرن‌ترین نوع ساکشن‌های تولیدی کشورهای پیشرفته هستند و معروف به ساکشن‌های خشک است.
– نکات مهم برای انجام ساکشن:
۱- به‌کار بردن روش استریل
۲- اندازه سایز کاتتر که کمتر از نصف ETT را اشغال کند (بسته به نوع ترشحات بیمار و بر اساس تشخیص پرستار) می توان از کاتتر سایز بزرگ برای خارج کردن ترشحات غلیظ استفاده کرد.
۳- هر بار ساکشن نباید بیش از ۱۵ ثانیه بطول بیانجامد و درصورت نیاز به ساکشن مجدد ، فاصله هربار ساکشن کردن مابین ۳۰- ۲۰ ثانیه باشد.
۴- در مجموع کل مدت ساکشن کردن کمتر از ۵ دقیقه نشود.
۵- قبل از انجام ساکشن حتماً باید فشار ساکشن را تنظیم کرد. در مورد ساکشن دیواری و پرتابل به شرح زیر است:
| ساکشن دیواری | ساکشن پرتابل |
| نوزادان:60-80 mmHg | نوزادان:5 mmHg |
| اطفال:80-100 mmHg | اطفالان:5-10mmHg |
| نوجوان:100-120 mmHg | بالغ:10-15 mmHg |
| بزرگسالان:100-150 mmHg | |
۶- میزان N/S موردنیاز هر دوره ساکشن:
بزرگسالان: cc 5-3 ، کودکان و نوجوانان: cc 3-1 ، نوزادان کمتر یا مساوی cc:5-0
۷- وضعیت مناسب لوله دستگاه پیچ نخورده باشد ، سوراخ نداشته باشد ، مسیر داخلی آن کاملا تمیز و فاقد گرفتگی باشد.
۸- شستشوی کامل درب شیشه ای دستگاه و لوله های متصل به آن با محلول ضد عفونی پس از خاتمه کار با دستگاه.
- پارامترهای فنی مهم در خرید ساکشن های پزشکی:
- ظرفیت مکش (لیتر بردقیقه (L/min)) و کیفیت موتور و مکش بالا – فشار منفی ماکسیمم خلاء نسبی (بار ، میلی متر جیوه ، کیلو پاسکال یا سانتیمتر آب)
- دارا بودن تأییدیه ها مثل FDA یا نشان‌ها مثل CEیا استانداردهای لازم
- ظرفیت و توان خروجی بالا
- بدون صدا و لرزش بودن هزینه پایین تعمیر و نگهداری
- سیستم Irrigation (دارا بودن یا به صورت آپشن(
- بالا بودن قابلیت استریل بدنه
- حجم پذیری زیاد مخازن ساکشن
- مدت زمان و نحوه خدمات پس از فروش و گارانتی
- متناسب بودن قیمت با کارایی دستگاه
- جنس لوله دستگاه (ضدجرقه و از موادی باشد که بر روی هم تا نشده و پس از مدتی کار کردن ایجاد گرفتگی ننماید.)
